İMEAK DTO Mayıs 2021 AB Bülteni
SİRKÜLER NO: 23.1 / 441-324 = 15/06/2021
İlgi: İMEAK Deniz Ticaret Odası’ndan alınan 15.06.2021 tarih
ve 1679/614/2021 sayılı yazısı.
İMEAK Deniz Ticaret Odası’ndan alınan ilgi
yazıda;
Avrupa'da
denizcilik sektöründe meydana gelen güncel gelişmelere ilişkin çeşitli
kaynaklardan derlenen haberler bilgilendirme amacıyla aşağıda sunulmaktadır.
1-
2021 Avrupa Birliği Mavi Ekonomi Raporu yayımlandı.
Avrupa
Komisyonu, Avrupa Birliği ülkelerinin okyanuslar ve kıyı çevresi ile ilgili
ekonomik sektörlerinin performansı hakkında genel bir değerlendirme sağlayan
"Avrupa Birliği Mavi Ekonomi Raporu"nun dördüncü baskısını yayımladı.
2018
yılında yaklaşık 4.5 milyon istihdam sağlayan sektör, yaklaşık 650 milyar Euro
ciro yapmış ve 176 milyar Euro brüt katma değer sağlamıştır. Hızla gelişmekte
olan okyanus enerjisi, deniz biyoteknolojisi ve robot teknolojisi gibi yeni
faaliyet alanları Avrupa Birliği'nin karbonsuz, döngüsel ve biyoçeşitli
ekonomiye geçiş sürecinde önemli bir rol oynayacaktır.
AB Çevre, Okyanuslar ve Su Ürünleri Komiseri Virginijus
Sinkevicius konuyla ilgili olarak şu açıklamayı yapmıştır: "AB Mavi Ekonomi Raporu, mavi ekonominin Avrupa
Birliği ekonomisi ve başta kıyı bölgelerinde yaşayan insanlar olmak üzere
herkes için önemli bir unsur olduğunu vurgulamaktadır. Buna ek olarak, Avrupa
Yeşil Anlaşması ile mavi ekonominin önemi gelecekte artacaktır. Sektör,
yenilikçi çözümler üreterek ve karbon ayak izini azaltarak karbonsuzlaşmaya ve
Avrupa tarafından belirlenen çevresel hedeflere katkıda bulunacaktır. Üye
ülkelerin ve özel yatırımcıların bu geçiş sürecini desteklemesi ve
sürdürülebilir mavi ekonomiye yatırım yapması gerekmektedir."
AB Araştırma, Kültür, Eğitim Gençlik Komiseri Mariya Gabriel
ise şu şekilde bir açıklamada bulunmuştur: "AB Mavi Ekonomi Raporu, karbonsuzlaşmaya yönelik
olarak Avrupa'nın mavi ekonomi sektörleri tarafından gösterilen çabaları gerçek
zamanlı bir şekilde gözlemlemeye olanak sağlayacak bilgi paylaşım platformu
olan Avrupa Mavi Gözlemevi'nin (European Blue Observatory) kurulması adına
önemli bir kilometre taşı olacaktır."
Mavi
ekonomiye ilişkin mevcut veriler çoğunlukla deniz taşımacılığı sektöründen gemi
inşaya, açık deniz rüzgar enerjisinden kıyı turizmine kadar "yerleşik
sektörler" olarak bilinen 7 büyük sektöre odaklanmaktadır.
Raporda petrol, gaz ve mineraller gibi cansız
kaynaklar dışındaki yerleşik sektörlerdeki büyümenin 2013-2018 yılları arasında
artış gösterdiği ifade edilmektedir. Avrupa Birliği'ndeki en büyük mavi ekonomi
olan kıyı turizminden elde edilen brüt katma değer 2009 yılına kıyasla %20.6
artarken, deniz taşımacılığından ve liman faaliyetlerinden elde edilen brüt
katma değerler sırasıyla%12 ve %14.5 artış göstermiştir. Su ürünleri ve balık
yetiştiriciliği sektörleri de dahil olmak üzere canlı kaynaklar sektörü ise
2009 yılına kıyasla %43'lük bir artış ile 2018 yılında 7.3 milyar Euro brüt kar
getirmiştir.
Mavi
ekonomideki istihdam geçtiğimiz on yıl boyunca %1'lik bir artışla sabit kalmış
olmakla birlikte, söz konusu artış sektörler arasındaki keskin değişkenliği
maskelemektedir. Cansız kaynaklardaki istihdamda 2015 yılına kıyasla %60
oranında bir düşüş yaşansa da aynı dönemde kıyı turizminde %45'lik bir artış
gözlemlenmiştir. Açık deniz rüzgâr enerjisi sektörü ise son zamanlarda önemli
bir gelişme kaydederek 2017 yılı ile karşılaştırıldığında 2018 yılında %15 daha
fazla istihdam sağlamıştır.
Maddi
mallara ilişkin brüt yatırım 29.8 milyar Euro'dan 25.5 milyar Euro'ya düşerek
2009 yılına kıyasla %14.2 oranında gerilemiştir. Bu düşüşün ana sebebi ise
deniz taşımacılığı, cansız kaynaklar ve liman faaliyetlerine yönelik yapılan
yatırımlardaki azalma olarak gösterilmektedir. Gemi inşa ve tamir ile canlı
kaynaklar gibi sektörlerde ise pozitif bir trend gözlemlenmiş ve söz konusu
sektörler sırasıyla %8.6 ve %12.6 artış göstermiştir.
Güncel
veri ve analizlere göre, deniz yenilenebilir enerji sektörü dışında tüm mevcut
sektörler COVID-19 salgınından etkilenmiştir. Turizm faaliyetlerinde yaşanan
%60 ila %80'lik bir düşüş ile salgından en çok etkilenen sektör kıyı turizmi
sektörü olmuştur.
2019
ve 2020 yıllarının ilk yarıları kıyaslandığında Avrupa'da bulunan
tersanelerdeki yeni gemi sipariş oranında %62 oranında düşüş olmuştur. Haziran
2020'de 75 limanın %48'i COVID öncesi dönemlerle karşılaştırıldığında konteyner
gemi uğraklarında bir düşüş kaydetmiştir.
Yeni Faaliyetler Avrupa Yeşil Anlaşması'na
zemin hazırlıyor
Raporda,
hala gelişme aşamasında olan fakat gelecek için büyük bir potansiyele sahip
yeni sektörlere de yer verilmektedir. Plastik ve diğer petrokimyasal
uygulamalara bitkisel bazlı alternatif sağlayabilen mavi biyoteknoloji ve mavi
biyoekonomi sektörleri önemli bir role sahiptir. Söz konusu sektörler henüz
başlangıç aşamasında olup, deniz yosunu üretimi Fransa, İspanya ve Portekiz'de
toplamda 10.7 milyon Euro ciro ile en önemli alt sektördür. Bu kapsamda Avrupa
Komisyonu 2022 yılında deniz yosunu üretimi sektörünün gelişimi için yeni bir
strateji hayata geçirecektir.
Deniz
üstü rüzgâr enerjisi, dalga ve gelgit enerjisi ve yüzen güneş fotovoltaik
enerjisi dahil olmak üzere deniz yenilenebilir enerji sektörü Avrupa
Birliği'nin 2050 yılı karbonsuzlaşma hedefini gerçekleştirmesine yardımcı
olabilir. Kurulu kapasitenin küçük olmasına ve henüz ticarileştirilmemesine
rağmen Avrupa Birliği söz konusu sektörün gelişmesi için öncü bir rol
üstlenmektedir. Bu kapsamda 2020 yılında küresel dalga enerjisi kapasitesinin
%66'sı Avrupa Birliği tarafından kurulmuştur.
Mavi Ekonomi Raporu'nda, söz konusu sektörler hakkında
verilen bilgilerin yanı sıra, önceki baskılarda yer verilmeyen deniz güvenliği
ve gözetimi sektörlerine de yer verilmiştir. Rapora göre dijitalleşme ve
teknolojik yenilikler denizcilik sektörünü, anketler, bilimsel araştırma,
petrol ve gaz keşifleri, sınır gözetimi, altyapı denetimi gibi farklı amaçlar
için artan robot kullanımı da dahil olmak üzere, su altı ekipmanından hava
ekipmanına kadar tüm operasyonel alanlarda bir dönüşüme itmektedir. Deniz
robotu sektörünün 2025 yılına kadar küresel piyasa değerinin iki katına çıkması
tahmin edilmektedir.
Araştırma
ve eğitim, yeşil dönüşüm ve dijitalleşmede temel bir rol oynamaktadır. Yapılan
bir ön değerlendirmeye göre mavi ekonomi kapsamında gerçekleştirilen Ufuk 2020
(Horizon 2020) yatırımlarının büyük bir kısmı ile okyanus gözlemlemeleri, mavi
büyüme ve mavi biyoteknoloji alanlarına odaklanılmıştır. 2007 ve 2019 yılları
arasında Avrupa Birliği'nde dalga ve gelgit enerjisi üzerine kamu ve özel sektör
tarafından yapılan Ar-Ge harcamaları 3.84 milyar Euro'ya tekabül etmektedir.
2021-2027 yıllarını kapsayan Ufuk Avrupa (Horizon Europe) uzun dönemli
araştırma programı kapsamında ise yatırımların en azından %35'i iklimle ilgili
faaliyetlere ve denizcilik endüstrisinin iklime zararsız hale getirilmesini
sağlamak üzere tahsis edilecektir. (Kaynak: Avrupa Komisyonu)
Özel
bir şirket tarafından yayımlanan haftalık güncel rapora göre Avrupa Birliği
Emisyon Ticaret Sistemi'ne (Emission Trading Scheme - ETS) ilişkin izlenecek
politika detaylarının gelişme aşamasında olduğu ve önemli detayların hala
belirsiz olduğu ifade edilmiştir.
Bununla
birlikte, Avrupa Birliği yasa koyucuları bir müzakere dönemini tamamlamış ve
etki değerlendirmesi üzerine çalışmalarını sürdürmektedir. COVID-19 salgınının
sebep olduğu sorunlara rağmen nihai yönetmeliğe ilişkin önerilerin herhangi bir
gecikme olmaksızın Temmuz ayında sunulması beklenmektedir. Şu anki duruma göre
2022 yılının başından itibaren 5000 gross ton'dan büyük gemiler söz konusu
Sisteme dahil edilecektir.
Özellikle
Avrupa Birliği sınırları içerisinde ve dışında gerçekleştirilen uluslararası
seferlere ilişkin deniz taşımacılığından kaynaklanan karbon emisyonlarının
nasıl hesaplanacağı ve herhangi bir indirimin söz konusu olup olmayacağı gibi
konular sektörü endişelendirmektedir. Avrupa limanlarına yapılan bazı
seferlerin piyasaların dışında fiyatlanması, denizcilik sektöründeki birçok
piyasa ve karbon dolar bazında fiyatlanırken ETS ticaretinin Euro bazında
yapılması gibi faktörler de denizcilik sektörünü endişelendiren diğer konular
arasında yer almaktadır.
Anılan
hususların dışında en önemli konu ilave masrafların kime yansıtılacağıdır.
Bahse konu rapora göre Avrupa Emisyon Kontrol Bölgesi'nde (Europe's Emissions
Control Area) kullanılacak düşük sülfürlü yakıt maliyetinin yanı sıra ETS'ye
ilişkin masrafların da kiracılara yansıtılabileceği değerlendirilmektedir.
Sonuç olarak Avrupa dışında yapılan ticaretten elde edilen gelirler Avrupa'ya
kıyasla daha fazla olursa armatörler daha fazla gelir sağlayacak ticaret
alanlarına yönelecek ve bunun sonucunda Avrupa'daki deniz taşımacılığı
maliyetleri artacaktır. (www.seatrade-maritime.com)
Avrupa
Birliği, deniz taşımacılığı da dahil olmak üzere taşımacılık sektörüne yönelik
daha sıkı hedefler ortaya koydu.
iklim hedefine ulaşması için küresel çapta
verilen taahhütlerin yetersiz olduğunu ve çok geç olmadan tüm hükümetlerin
çalışmalarını hızlandırması gerektiğini ifade etmiştir. Simson taşımacılık
sektörü ile ilgili olarak ise, 2019 yılında %10'dan az yenilenebilir enerji
kaynağı kullanıldığım ve İklim Hedefi Planı'na (Climate Target Plan) göre bu
rakamın 2030 yılına kadar iki katından fazla olması gerektiğinin altını
çizmiştir.
AB
Komisyonu, enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji direktiflerinin revizyonu
için çeşitli teklifler içeren "Fit for 55 package" isimli bir paketi
Temmuz ayında sunacak olup, söz konusu paket diğer yeni planların yanı sıra
emisyon ticareti planının güçlendirilmesi ve kapsamının genişletilmesi ve bir
karbon sınırı ayarlama mekanizmasını kapsamaktadır.
Ayrıca
Kasım ayında hidrojen ve gaz piyasalarının karbonsuzlaştırılmasını da kapsayan
enerji alanında ikinci grup girişimlerin devam edeceği ve metan emisyonlarını
azaltmaya ilişkin bir yönetmelik taslağı da duyurulacaktır.
Komiser
Simson konuya ilişkin olarak şu şekilde bir açıklamada bulunmuştur: "Avrupa Birliği tarihinin en iddialı politika
revizyonu olan söz konusu paket ve yönetmelik taslağı, iklim değişikliği ile
mücadelede farklı bir yol haritası sunmakta ve iyileşme için çok önemli
fırsatlar sağlamaktadır."
Söz
konusu revizyon ile yeşil hidrojenin sınıflandırılması ve taşımacılık
sektörünün yanı sıra bütün alanlarda kullanımının sertifikalandırılması
amacıyla bir metodoloji oluşturulmasına ilişkin kurallar ortaya konulacaktır.
Komiser Simson sözlerini şu şekilde sonlandırmıştır: "Avrupa'nın öncüsü olduğu temiz teknolojilerin
yaygın bir hale getirilmesi ve yenilenebilir hidrojen gibi yeni öncü
piyasaların geliştirilmesi sayesinde büyümeyi destekleyeceğiz. Fosil yakıtları
destekleyen politikaların zorunluluk kapsamından kaldırılması gerekmektedir." (Kaynak: https://splash247.com
)
4- Şengen Bölgesi - Gemi İnsanlarına Yönelik Kapı Vizeleri /
Giriş Çıkış Sistemi
Gemi
insanlarına ülkeye giriş ve çıkışlar için genellikle kısa süreli kapı vizeleri
verilmesi, gemi personeli değişiminin ve söz konusu personelin ülkelerine geri
dönüş yapmasının herhangi bir gecikmeye, geminin hareketinde herhangi bir
engele ve yüklerin Avrupa limanlarına etkili bir şekilde ulaştırılmasına engel
olmayacak bir şekilde gerçekleştirilmesi açısından önemli bir konudur. Schengen
Bölgesi'nde, geçerli düzenlemelerin yorumlanmasında ve dolayısıyla gemi
acentelerinin gemiye katılan ve gemiden ayrılan gemi personeli için kolayca
transit vize alma becerisinde önemli farklılıklar bulunmaktadır.
Kapı
vizelerinin verilmesine ilişkin kuralların konulduğu 810/2009 sayılı Yönetmelik
Eklerinin gözden geçirilmesi ile ilgili olarak Göç ve İçişleri Genel Müdürlüğü (Directorate-General
for Migration and Home Affairs - DG HOME) tarafından
verilen önerge ile vizelere ilişkin yeni kısıtlamaların gündeme gelmesi ayrı
bir endişe konusu olarak kalmaktadır. Biyometrik veriler kullanılarak vize ve
pasaportların elektronik ortamda onaylanması konusunu vurgulayan ve 2022
yılında uygulamaya konulması planlanan Giriş - Çıkış Sistemi'nin (Entry-Exit
System-EES), gemi personeli değişimi ve
Uluslararası Çalışma Örgütü (International Labour
Organization - ILO) onaylı gemi adamı cüzdanı ile seyahat
eden AB vatandaşı olmayan gemi insanları üzerinde etkisi olabilir.
Gemi
personelinin gözetilmesi, ülkeye geliş ve ülkeden gidişlerinin koordine
edilmesi konularında gemi acentelerinin önemli bir yere sahip olduğu
düşünüldüğünde, kapı vizelerinin verilmesine ilişkin prosedür veya kanunlar ile
ilgili herhangi bir yenilik önerildiğinde Avrupa Topluluğu Brokerler ve
Acenteler Birliği (European Community Association of Ship Brokers and Agents - ECASBA) ve üyelerine danışılması tavsiye edilmektedir.
Aşağıda belirtilen maddelerin acenteler için önem arz
ettiği ifade edilmektedir:
-
Uluslararası deniz taşımacılığı sektörünün
gemi personellerinin kısa süre içerisinde ülkeye giriş-çıkış yapmalarını
gerektiren bir sektör olduğunun ulusal göç idareleri ve sınır güvenliğini
sağlamakla yükümlü personel tarafından bilinmesi gerekmektedir.
-
Ülkeye giriş-çıkış yapan gemi personelinin
vize almasına ilişkin sürecin, karışık başvuru işlemleri olmaksızın mümkün
olduğunca basit ve hızlı bir hale getirilmesi gerekmektedir.
-
Ülkeye giriş-çıkış yapan gemi personeline
havalimanı ve gemi arasındaki süreçte akredite gemi acenteleri tarafından
refakat edilmesine izin verilmelidir.
-
Uluslararası sözleşmeler (108 ve 185 sayılı
ILO Sözleşmeleri) ile gemi personellerinin yalnızca Gemiadamı Cüzdanı taşıyarak
seyahat edebilmeleri sağlanmalı ve söz konusu Sözleşmeler Şengen Bölgesinde
bulunan ülkeler tarafından da uygulanmalıdır.
-
Gemiadamı Cüzdanlarının Giriş-Çıkış Sistemi
tarafından geçerli bir kimlik belgesi olarak kabul edilmesi gerekmektedir.
Ayrıca, Gemiadamı Cüzdanı sahiplerinin işlemlerinin yürütülmesi amacıyla
alternatif hizmetlerin devreye sokulması gerekmektedir.
- Söz konusu prosedürler Avrupa Birliği ve her bir Üye
Devlet tarafından istikrarlı bir şekilde uygulanmalıdır. (Kaynak: FONASBA)
5- 01.01.2021 - 15.06.2021 tarihleri arasındaki Paris MOU
kapsamında Türk bayraklı gemi tutulmaları.
01.01.2021
- 15.06.2021 tarihleri arasında Paris Memorandumu (Paris MOU) üye limanlarında
Türk Bayraklı gemilere yönelik 71 denetim gerçekleştirilmiş ve söz konusu
denetimlerde herhangi bir gemi tutulmamıştır. Türk Bayraklı gemi tutulmalarına
ilişkin detaylı bilgiler Odamız web sayfasında (http://www.denizticaretodasi.org.tr/sayfalar/gemitutulmalari.aspx) yer almaktadır.
Denilmektedir.
Sayın Üyelerimizin
bilgilerine rica ederiz.
Saygılarımızla,
Vapur
Donatanları ve Acenteleri Derneği
Emin
EMİNOĞLU
Genel
Sekreter
Dağıtım: Tüm
üyelerimiz