Aylık Yazı Dizileri
Gemi Acenteliği ve Hukuk (8) Pasaport
GEMİ ACENTELİĞİ VE HUKUK (8)
PASAPORT
1.) Giriş
Kişi hak ve hürriyetleri kutsaldır ve dokunulmazdır. Bu kutsallık ve dokunulmazlık nitelikleri, Anayasa ve yasa kurullarından, evrensel bildirgelerden, ulusal ve uluslararası sözleşme ve antlaşmalardan önce kişinin vicdanında ve şuurunda yer bulmalıdır. Açıklanan nitelikleriyle kişi hak ve hürriyetlerinin toplumda, ulusal ve uluslararası ilişkilerde uygulamaya yansıması, her şeyden önce bir eğitim, toplumsal gelişme ve dayanışma, bilgi ve teknoloji üretme sorunudur.
Bir millette bağımsızlığın, onurun, saygınlığın ve insanlığın varlığı ve devamı, o milletin hür, onurlu, saygın ve hakları bakımından eşit vatandaşlara sahip olmasıyla mümkündür. Vatandaşların sahip oldukları hak ve hürriyetleri, iktisadi ve sosyal dayanışma içinde, bilgi ve teknoloji üreterek ve ürettikleri bilgi ve teknolojide egemenliklerini sağlayarak, bağlı oldukları toplumun bağımsızlığı, saygınlığı, onuru, refahı ve mutluluğu amacıyla kullanmaları gerekir. Bu durumda vatandaşlık sıfatı, çağdaş milliyetçilik nitelikleriyle özdeşleşir.
İnsanların doğuştan sahip oldukları hak ve hürriyetlerini tam, eşit ve kesintisiz olarak güvenlik içinde kullanmaları esastır. Siyasi güç ve iktidarın varoluş nedeni ve meşruluğu bu güvenliği yurtiçi ve yurtdışında vatandaşına sağlamaktır.
İnsanlığın her alanda ürettiği bilim, bilgi ve teknoloji ürünlerini ve uygarlık değerlerini, diğer toplumları etkilemeleri, ülkelerarası alışveriş için bir seyahat nedeni olmuştur. Bu alışveriş, tarihin hemen her çağında, birleştirici niteliklerinden dolayı uygarlıkları, ülkeleri birbirlerine yaklaştıran, kültür alışverişini sağlayan, sosyal, ekonomik ve teknik alanlarda meydana gelen gelişmeleri yaygınlaştıran, devletlerarası siyasi ilişkileri düzenleyen önemli unsur oluşturmuştur.
2.) Uluslararası Hukuk
Devletler Hukuku, “bağımsız devletlerarasındaki ilişkileri düzenleyen kurallar” olarak tanımlanır. Akılcılık, bilimsellik ve gerçekçilik eylem ve olayların açıklanmasında ve değerlendirilmesinde olduğu kadar oluşumların yönlendirilmesinde de esası teşkil eder. Bu sebeple, akla-gerçeğe-bilime verilen önem ve değer yalnız eylem ve olayların açıklanmasında esas alınacak kavramlar değil, aynı zamanda oluşması istenilen davranışların, eylemlerin ve olayların da yönlendirilmesi ve yönetilmesi esasını teşkil ederler.
Bağımsız devletlere ek olarak devletler hukuku süjesi durumuna gelen varlıklar; Birleşmiş Milletler (BM) (UN),(1) kararları uygulanır. Bunlar, Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO), (2) Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), (3) Dünya Sağlık Teşkilatı, (WHO), (4) Dünya Ticaret Örgütü (5) WTO), Dünya Gümrük Örgütü (WCO) (6) vb gibi kuruluşlar tarafından kurallara bağlanmıştır.
a.) Yabancılar Hukuku
Yabancılar hukuku bir ülkede bulunan yabancılar için yabancı olmaları nedeniyle konulmuş olan kuralların tümünü ifade eder. Yabancılar Hukukunun vatandaşlık hukuku ile ilgisi; vatandaşlık kişiyi bir devlete bağlayan hukuki ve siyasi durumu ifade eder. Bir devletin içinde yaşayan kişinin hukuki durumunun belirlenmesinde yani yabancı olup olmadığının tespitinde vatandaşlık durumunun tespiti önem taşırken, bir yabancının bağlı olduğu devletin hukuki korumasından yararlanmasında da vatandaşlık durumu önem taşır. Bu açıdan vatandaşlık ve yabancılar hukuku paralellik arz eder.
Gerçek veya tüzel kişinin yabancılık vasfının tespiti, bir bakıma vatandaşlığın tespitidir. Yabancı gerçek kişinin kimliğinin tespiti, hangi ülkenin vatandaşı olduğunun tespitine bağlıdır. Devletler Hukuku Enstitüsü’ne göre yabancı bir devletin ülkesinde bulunan ve o devletin vatandaşlığını iddiaya hakkı olmayan kimsedir. Yabancının statüsü milletlerarası hukukun hâkim prensiplerine bağlıdır.
Yabancılar Hukukunun Kaynakları
I. İç Hukuk Kaynakları:
1. Anayasa
2. Kanunlar, kararnameler, tüzükler ve yönetmelikler,
3. Mahkeme kararları ve doktrin
II. Milletlerarası Hukuk Kaynakları :
1. Sözleşmeler
2. Milletlerarası örf ve adet
3. Hukukun genel prensipleri
III. Yabancılar Hukukunun Genel Esasları
Yabancılar hukukuna hâkim olan esaslar:
• Eşitlik esası,
• Karşılıklı muamele esası,
• En ziyade müsaadeye mazhar millet kaydı,
• Mukabelei bilmisil esası, (dengiyle karşılama, misilleme)
• Kazanılmış haklara saygı,
b.) Dünya Denizcilik Örgütü IMO
IMO, Uluslararası Denizcilik Örgütü genel anlamıyla deniz güvenliği, uluslararası sularda seyir güvenliği, deniz çevresinin korunması, uluslararası sularda sefer yapan gemilerin inşası ve donanımı, trafiği etkileyen tüm teknik ve hukuki konularla ilgili düzenlemeler ve pratik uygulamalar alanında hükümetler arasında işbirliğini sağlar.
Uluslararası Denizcilik Örgütü’nün ana komitelerinden biri de Kolaylaştırma Komitesi (FAL) dır. (7) Bu komite, Uluslararası deniz trafiğinin kolaylaştırılması bağlamında IMO faaliyetleri ve fonksiyonundan sorumludur. Bunlar gemilerin limanlara ve diğer terminallere giriş ve çıkışlarında istenilen belgelerin basitleştirilmesi ve formalitelerin azaltılmasıdır.
c.) Uluslararası Çalışma Örgütü ILO
Uluslararası ilişkilerin en yoğun bir duruma geldiği 20.Yüzyılda geçmiş yüzyıllardan farklı olarak, dünyada barış içinde bir arada yaşamanın, ortak değerleri paylaşmanın, işbirliği yapmanın insanlığa huzur ve mutluluk getireceği inancıyla, barışın korunması, ekonomik, sosyal ve kültürel gelişmenin sağlanması için bölgesel ve evrensel nitelikte uluslararası kuruluşlar oluşturulmuştur.
Uluslararası kuruluşların insanlığa sağladığı yararların ölçüsü, amaçlara ulaşmadaki başarıları tartışılmakla birlikte, özellikle ILO, UNESCO, UNICEF gibi uzmanlık kuruluşlarının insanlık için göz ardı edilemeyecek çabalarının bulunduğu bir gerçektir.
ILO, Birleşmiş Milletlerin insan haklarıyla ilgili uzmanlık kuruluşlarından biridir. ILO, tüm dünyada çalışma ve yaşam koşullarının iyileştirilmesine, sosyal adaletin geliştirilmesine ve bu yoldan evrensel barışın gerçekleştirilmesine katkıda bulunmaya çaba göstermektedir.
ILO, hükümetler arası kuruluş olmakla birlikte, tüm faaliyetlerini hükümet-işçi-işveren temsilcilerinden oluşan üçlü (tripartite) yapı çerçevesinde yürütmektedir.
1919 yılında kurulan ILO; amaçları doğrultusunda çalışma yaşamını ilgilendiren konularda uluslararası sözleşmeler ve bunlara açıklık getiren tavsiye kararlarıyla kurallar koyar. Bugüne kadar yapılan konferanslarla birçok sözleşme ve tavsiye kararı kabul edilmiştir.
Uluslar arası Çalışma Örgütü ILO’ nun faaliyet ilkeleri ve alanları:
I. Faaliyet İlkeleri;
1944 yılında ILO Konferansı’nın onayladığı Filedelfiya Bildirisi halen geçerli olan aşağıdaki ilkeleri kapsamaktadır;
1.) Emek ticari bir meta değildir.
2.) Düşünce ve dernek kurma özgürlükleri, kalıcı bir ilerlemeyi gerçekleştirmenin temel öğeleridir.
3.) Yoksulluk görüldüğü her yerde, refaha yönelik bir tehlikedir.
4.) Bütün insanlar, ırk, inanç ve cinsiyetleri ne olursa olsun, kendi maddi durumlarını ve manevi gelişmelerini özgürlük, vakar, ekonomik güvence ve fırsat eşitliği koşulları altında geliştirmek hakkına sahiptir.
II. Faaliyet Alanları;
1.) Çalışma ve yaşam koşullarını iyileştirmeye, iş bulma olanaklarını artırmaya ve insan temel haklarını daha ileri düzeylere götürmeye yönelik katkılarda bulunacak uluslararası politika esasları ve faaliyet programlarını hazırlar,
2.) Bu politikaların ulusal yetkililer tarafından onaylanarak uygulanabilmesi için, uluslararası düzeyde çalışma standartları oluşturur,
3.) Bu politikaların etkinlikle uygulanabilmesinde, hükümetlere yardımcı olacak içerikli bir uluslararası teknik işbirliği programı hazırlar,
4.) Bu çabaların tümünü daha etkin bir çerçeve içinde ilerletebilmek amacı ile öğretim, eğitim, araştırma ve yayın faaliyetlerinde bulunur.
Deniz taşımacılığında, gemilerde çalışan gemi adamlarıyla ilgili ILO tarafından konulmuş kurallar vardır. Bu kurallar:
· Ticaret Gemilerinde çalışan kaptanlar ve zabitler,
· Gemi adamlarının hastalanması,
· Gemi adamlarının sağlık muayeneleri,
· Mürettebatın gemide barınma koşulları,
· Gemi adamlarının kimlik kartları,
· Liman işlerinde sağlık ve güvenlik,
· Gemi adamlarının ülkelerine geri gönderilmesi,
vb gibi konuları içeren, devletler ile ILO arasında sözleşmeler vardır. Gemi mürettebatına ait pasaport yerine geçerli gemi adamı cüzdanı ILO tarafından belirlenmiş kurallar çerçevesinde çıkarılmaktadır. (8)
d.) Dünya Sağlık Teşkilatı W.H.O.
Bu kuruluş, dünyada sağlık şartlarının iyileştirilmesi için milletlerarası işbirliğini sağlayan kuruluştur. Teşkilat, sağlık alanında uluslararası nitelik taşıyan çalışmalar yaparak, sağlık idareleri, meslek grupları ve uygun görülen diğer örgütlerle fiili işbirliği kurarak görevini sürdürür. BM Dünya Sağlık Teşkilatı, İhtisas Komisyonları kurarak hükümetlere, sağlık hizmetlerinin güçlendirilmesi için, teknik yardım ve acil durumlarda yol gösterici, destekleyici ve yönlendirici görevlerini yapar.
İnsan sağlığına ilişkin olarak, hastalığın uluslararası düzeyde yayılmasını önlemek veya azaltmak, uluslararası seyrüsefere müdahaleyi en aza indirmek için ihtiyaç duyulan uygun olağan ya da dönemsel insan sağlığı önlemlerinin tatbik edilmesine ilişkin teşkilat tarafından tüzük ve kararlar yayımlar.
Ülkelerarası sefer yapan taşıtlar, bu taşıtların mürettebat ve yolcuları, gittiği ülkenin sınır kapılarında bu kuruluş tarafından karşılanır ve sağlık pratikası alınır. Gemide çalışan gemi adamlarının sağlığı konusunda, bu kuruluş tarafından yayımlanan tüzük hükümleri uygulanır.
e.) Dünya Ticaret Örgütü WTO
Dünya Ticaret Örgütü, uluslararası hukuk sisteminin ayağını oluşturur. Hizmet Ticareti Genel Anlaşması'nın amacı, mal ticaretini düzenleyen kuralların hizmet ticaretini de kapsayacak şekilde genişletilmesi şeklindedir.
Dünya Ticaret Örgütü, uluslararası mal ticaretine ilişkin çok taraflı kuralların belirlenmesi, devletlerin birbirleriyle adil ve tam rekabet koşulları altında ticaret yapabilmelerinde, serbest ticaret sistemini oluşturur.
f.) Dünya Gümrük Örgütü
Dünya Gümrük Örgütü, Uluslararası eşya ticareti ve sınırlar arası insan geçişiyle ilgili gümrük rejimlerinin ve işlemlerinin basitleştirilerek uyumlaştırılması ve aynı şekilde uygulanabilmesini temin edecek uluslararası belgelerin geliştirilmesini sağlar.
Gümrük işlemlerini basitleştirirken, mevzuatın etkin uygulanmasını ve gümrük suçlarıyla etkin mücadele edilebilmesini temin edecek işbirliği ortamını yaratacak tedbirlerin alınmasıdır.
Dünya Gümrük Örgütü, Gümrük idarelerindeki insan kaynakları yönetimi, şeffaflık, dürüstlük konuları ile çalışma yöntemleri ve yönetim hususlarında iyileşmeler sağlayacak girişimlerin desteklenmesi amacıyla çalışmalar yapmaktadır.
g.) Deniz Taşımacılığı
Ülkelerarası yolcu ve yük taşıyan her türlü deniz taşıtları bir yabancı devletin karasularında bulunduğu sırada, tümüyle o ülkenin hukukuna tabidir. Bu taşıtlar, karasularında bulunduğu devletin bütün idari kurallarına ve mevzuatına; gümrük, sağlık, navigasyon ve liman disiplini ile ilgili kurallara uymakla yükümlüdür.
Bir kıyıdan diğerine yolcu ve yük taşınması ve mal mübadelesinin başlıca taşıma aracı olan "Gemi”, hukuki bir varlık ve bir işletme olarak kabul edilmiştir. Donatanının, kaptanının, diğer çalışanlarının haklarının, görev ve sorumluluklarının belirlenmesi, taşınan insan ve yükün güvenliği, ülkelere giriş-çıkışı gibi konular ve yapılan işlem ve faaliyetler, uluslararası kurallarla belirlenmiştir.
3.) Ulusal Hukuk
Yabancı ülkelere giden veya ülkelerarası seyahat eden her kişi, Pasaport veya pasaport kanununda belirtilen pasaport yerine kaim belgeleri almak zorundadır. Pasaport veya pasaport yerine kaim belgeler, Dışişleri ve İçişleri Bakanlıklarının müşterek tespitiyle, Emniyet Teşkilatı tarafından 5682 Sayılı Pasaport Kanunu (9) hükümleri gereğince tanzim edilerek verilir.
Pasaport, gerçek kişilere özgü bir belgedir. Amaçları:
· Vatandaşlık ispatı,
· Bir devletin uyruğuna başka ülkeye gitmede izin verilmiş olduğunu göstermesi,
· Pasaport sahibine gereken resmi kolaylık sağlanmasının belgesi olması,
· Vizelerin üzerine işlenmesi,
· Sınırlardan giriş ve çıkışlarda kanıt oluşturan damgaların üzerine vurulması,
gibi, uluslararası normlara uygun olarak verilen bir belgedir.
Ülkemiz limanlarına giren ve çıkan her türlü deniz taşıtlarında çalışan memur ve mürettebat, deniz kapılarından uluslararası kurallara göre belirlenmiş pasaport veya gemi adamı cüzdanı ile giriş ve çıkış yapabilir. (10)
Kanunlar ve milletlerarası anlaşmalarla tespit edilenlerden başka, Türk vatandaşları ile yabancıların seyahatlerinde ülkeye giriş ve çıkışlarında kullanacakları belgeler belirlenmiştir. (11) Bunlar:
a.) Pasaportlar,
i. Diplomatik pasaportlar,
ii. Özel damgalı pasaportlar,
iii. Hizmet damgalı pasaportlar,
iv. Umuma mahsus pasaportlar,
v. Yabancılara mahsus pasaportlar.
b.) Pasaport yerine geçerli vesikalar. Bu vesikalar:
i. Pasavanlar, idari mektuplar ve hudut geçiş belgeleri,
ii. Gemi adamı cüzdanları, demiryolu ve hava ulaşım araçları memur ve
mürettebatına verilen vesikalar,
iii. Seyahat belgesi ve benzeri belgeler,
olarak tespit edilmiştir. Bunun dışında; Pasaportsuz, vesikasız veya usulüne uygun veya muteber olmayan pasaport veya vesikalarla Türkiye sınırlarına gelen yabancılar geri çevrilir. (12)
Türkiye’ye giriş çıkış yapan Türk vatandaşları ve yabancılar, Bakanlar Kurulu’nca tayin olunan yolcu giriş-çıkış kapışlarından yaparlar. (13) Her giriş-çıkış kapılarında, Hudut ve Sahiller Sağlık Merkezi, Emniyet Pasaport birimi ve Gümrük idareleri bulunur. (14)
a.) Liman Kapıları
Uluslararası ticarette en önemli kapılardan biri deniz kapısıdır. İktisadi faaliyetleri belirleyen tarım, madencilik, deniz ve deniz kaynakları, enerji, teknoloji, sanayi, ulaştırma, haberleşme, turizm, ticaret ve benzeri ekonomik hayatı kapsayan faaliyet alanlarında dış ticaret ve pazar ilişkileri bir bütün olarak düşünülür. Her alanda yapılan üretimin dünya pazarlarında tüketilmesi ve tüketime hazır hale getirilerek taşınmasının çoğunluğu, denizyoluyla gerçekleşmektedir.
Limanlarımıza giren ve çıkan her türlü deniz taşıtlarında çalışan memur, zabıtan ve mürettebat, deniz kapılarından ILO Sözleşmesinin belirlemiş olduğu kurallara göre pasaport veya gemi adamı cüzdanı (Seaman Book) ile giriş ve çıkış yapar. (15)
b.) Türk Bayraklı Gemiler
Türk Bayraklı deniz taşıtlarında memur ve mürettebat olarak çalışacak T.C. vatandaşları, 5682 Sayılı Pasaport Kanunu’na göre, pasaport yerine geçen “Gemi adamı Cüzdanı” almak zorundadır. Bu cüzdan, Denizcilik Müsteşarlığı’na bağlı Bölge Müdürlükleri tarafından tanzim edilir ve mahalli Emniyet Müdürlüğü’nden onay alındıktan sonra verilir. (16)
c.) Yabancı Bayraklı Taşıtlar
Yabancı bayraklı gemi, hava ve demiryolu uluslararası ulaşım araçları memur ve mürettebatı, yetkili makamlarca usulüne ve örneğine uygun olarak düzenlenmiş vesikaları ile Türk karasuları ve liman şehirlerine karşılıklılık esasına göre girip çıkabilirler. (17)
d.)Vize
Türkiye sınırlarından içeriye girmek vizeye tabidir. Türkiye Cumhuriyeti ile diğer devletler arasında yapılmış anlaşmalar gereğince vize uygulamasından istisna tutulabilir. Yabancıların Türkiye’ye giriş yapabilmeleri için ülkelerindeki T.C. Büyükelçilikleri veya Konsolosluklardan vize alması zorunludur. (18)
Türkiye’ye giriş yapan yabancı bayraklı gemi mürettebatlarının izine çıkması veya izinden dönmesi transit vizeye tabidir. (19) Vize alınması için, 492 Sayılı Harçlar Kanunu ve bu kanuna bağlı Harçlar Tebliğinde belirtilen esaslar üzerinden harç yatırılması zorunludur.
e.)Gemi Personel Listesi (Crew List)
Türk limanlarına giriş ve çıkış yapan tüm gemi ve taşıtlar, deniz kapılarında pasaport polisine FAL Konvansiyonu 1965 (20) kurallarına uygun bir (Crew List) mürettebat listesini bu listede isimleri belirten “gemi adamı cüzdanları” ile birlikte vermekle yükümlüdürler.
f.) Gemi Personeli firarı ve Kaçak Yolcular
Gemi mürettebatından biri gemiden firar ettiği durumlar olabilir. Böyle bir durumda, geminin acentesi kaçak mürettebatın durumunu, deniz pasaport şubesi ve gümrük idaresine bilgi vermekle yükümlüdür.
Kaçak gemi yolcuların başka ülkelere ulaşmaya çalışmaları, çeşitli nedenlerden kaynaklanır. Bunlar politik, ekonomik, zaruret veya ücret ödemeden seyahat etme macerası olabilir. Politik veya ekonomik nedenlerle ülkelerinden ayrılıp başka ülkelere yerleşme ve oralarda hayatlarını devam ettirme amacında olan kaçaklara uygulanacak prosedürü saptamak çoğunlukla bazı devletlerde zor ve zaman almaktadır.
T.C. hukukuna göre, kaçak gemi yolcularına uygulanacak hükümler, Uluslararası Hukuk (Devletler Hukuku), Ceza Hukuku, Pasaport Kanunu ve İskân Kanunu göz önünde bulundurularak karar verilmektedir.
Kaçak gemi yolcuları, devletlerarasında her zaman güncelliğini koruyan ve Deniz Hukuku gündeminde bulunan bir konudur. Kaçak gemi yolcuları anında yakalanması durumunda derhal ülkesine gönderilmektedir. Gemi gittikten sonra yakalanan kaçak gemi yolcularını bazı devletler anında sınır dışı yapmakta, bazı devletler ise kaçak yolcuları yargılamakta ve ağır cezalara çarptırmaktadır.
4.) Gemi Acenteleri ve Uygulamaları
Gemi Acenteleri taşıyanın, Türk limanlarına gönderdiği gemisini bu limanlarda, görev sorumluluğunu üstlenen, işlerini yönlendiren ve yöneten, hak ve menfaatlerini koruyan kişi ve kuruluşlardır.
Gemi Acenteleri, bir başka kişi veya kuruluşun yapması gereken resmi veya özel işlerin o kişi veya kuruluş adına Türk limanlarında en iyi şekilde yapılabilmesi için, donatan veya işleteni tarafından tayin edilirler.
Gemi acentelerinin Pasaport Kanunu’na göre, atayan tarafından geminin limanlarımıza gelişinin bildirildiğinde:
a.) Yük dokümanlarının yanında gemi personel listesinin faks veya elektronik postayla istenmesi,
b.) Gemi personelinin gemiden ayrılma veya izine çıkışıyla ilgili değişim olup olmayacağının atayanından öğrenilmesi,
c.) Değişim olduğunda, durumu derhal Pasaport Polisi ve Gümrük İdaresine yazılı olarak bildirmesi,
d.) Gemiye katılacak yabancı personele, bulunduğu ülkedeki T.C. Büyük Elçilikleri veya Konsolosluklarından vize alınması gerektiğinin bildirilmesi,
e.) Gemiden ayrılacak personelin, ilgili pasaport polisinden transit vizesinin alınmasını,
f.) Gemiyle gelen kaçak yolcu olduğunda, durum hakkında derhal pasaport polisi ve gümrük idaresine yazılı olarak birlimde bulunulması,
g.) Gemiden firar eden gemi personeli için pasaport polisi ve gümrük idarelerine yazılı bildirimde bulunulması,
h.) Kaçak yolcu veya firar eden personelin yakalandığında, yapılacak veya yapılması gereken giderleri karşılamak üzere, (gemi limanı terk etmeden önce) gemi donatanı tarafından ödeneceğine dair atayanından veya gemi kaptanından yazılı talimat almalıdır.
i.) Türk limanlarına gelen gemilerin personelin ayrılışı veya katılışında, yapılan masraflara ilaveten “Gemi Acentelik Hizmetleri Ücret Tarifesi” nin 15/3 maddesine göre ücret alma hakkına sahiptir. (21)
Açıklamalar :
1.) UN, United Nations,
2.) IMO, International Maritime Organization,
3.) ILO, International Labour Office,
4.) WHO, World Health Organization,
5.) WTO World Trade Organization
6.) WCO World Customs Organization.
7.) FAL Facilitation Committee
8.) ILO 108 sayılı Sözleşme22.7.2003 – 25176 sayılı RG.
9.) 5682 s. Kanun 24.7.1950 – 7564 sayılı R.G.
10.) 5682 Sayılı Pasaport Kanunu Md. 20,
11.) 5682 sayılı Kanunun Md. 12,
12.) 5682 sayılı Kanunun Md. 4,
13.) 5682 sayılı Kanunun Md. 1,
14.) 5682 sayılı Kanunun Md. 2,
15.) ILO 108 Sayılı Sözleşme 22.7.2003 günlü 25176 sayılı R.G.
16.) 5682 sayılı Kanun Md. 20,
17.) 5682 sayılı Kanun Md. 2,,
18.) 5682 sayılı Kanun Md. 24,
19.) 5682 sayılı Kanun Md. 29,
20.) FAL Convention on Facilitation of International Maritime Traffic, 1965,
21.) Gemi Acentelik Hizmetleri Ücret Tarifesi, 10.3.2008 günlü 26812 sayılı RG